Heldere taakverdeling tussen gemeente en burger

Voor vuil-, regen- en grondwater is voor elk apart de vraag: wat doen de bewoners, bedrijven en perceeleigenaren zelf en wat doet de gemeente? Gemeente, waterschap, bewoners en bedrijven hebben allemaal een rol in het stedelijk waterbeheer. De gemeente kan kiezen in de verdeling van taken.

Overzicht gemeentelijke watertaken

De gemeente heeft drie wettelijke zorgplichten:

• Huishoudelijk afvalwater (vuilwater) inzamelen en naar een zuiveringsinstallatie transporteren.
• Afvloeiend regenwater inzamelen en verwerken, voor zover van de perceeleigenaar niet kan worden verwacht dat hij het zelf naar bodem of oppervlaktewater afvoert.
• Maatregelen nemen tegen structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand mits dit doelmatig is.

De gemeente beheert de voorzieningen. Ondergrondse, zoals putten, buizen en pompen. En bovengrondse, zoals goten langs de weg en grasvelden, die regenwater tijdelijk opvangen waarna het in de bodem kan zakken. Hiermee zorgt zij voor inzameling en transport van regen- en vuilwater en waar nodig van overtollig grondwater in de openbare ruimte. De gemeente zamelt al het vuilwater in dat aangeboden wordt. Regenwater van particuliere terreinen hoeft de gemeente alleen te verwerken als de terreineigenaar dat zelf redelijkerwijs niet kan. Nu ontzorgen veel gemeenten hun inwoners nog door het regenwater deels of helemaal af te voeren. Klimaatverandering, verdere verstedelijking en kostenbeheersing vragen om een heroverweging of het overnemen van regenwater van particulier terrein nodig is. Waar kan de terreineigenaar (een deel van) het water zelf bergen en gebruiken of in de bodem brengen?

Vuilwater
Vrijwel ieder gebouw kan het vuilwater via het riool kwijt. De eigenaar is verantwoordelijk voor de riolering in huis en op het eigen terrein. Bewoners moeten verstoppingen voorkomen door het riool goed te gebruiken, dus alleen voor de drie p’s: poep, plas en papier. Vet, olie, doekjes, vast afval, medicijnen en chemisch afval mogen niet door de wc of gootsteen. Iedere gebruiker van het riool heeft een zorgplicht voor het gebruik van het riool. Hij of zij mag niets doen waarvan hij kan vermoeden dat het problemen oplevert voor het riool, de zuivering of het milieu.

Regenwater(overlast)
Een goed huis is waterdicht, heeft voldoende ontluchting en ligt bij voorkeur hoger dan de omgeving, zodat water op straat of in de tuin het huis niet inloopt. Een overzicht en toelichting op deze verantwoordelijkheden vindt u onderstaande video.

Meer dan de helft van al het regenwater in de bebouwde kom valt op particulier terrein: op daken en de grond rond de gebouwen. Doordat steeds meer mensen hun tuin betegelen, kan water daar minder goed de grond in zakken. Er stroomt dus steeds meer water van particulier terrein naar de openbare ruimte. Gemeenten ontvangen dat water meestal om het verder te verwerken. Maar dat hoeft niet!

Het tijdelijk bergen en/of verwerken van regenwater op eigen terrein kan bijdragen aan het beschermen van de waterkwaliteit, het aanvullen van grondwater en het voorkomen van waterschade. Volgens de wet moet een perceeleigenaar, als het kan, zelf het regenwater verwerken dat op zijn terrein valt, net als de gemeente als eigenaar van de openbare ruimte. Ook als de huidige praktijk anders is, kan de gemeente eigenaren verplichten om dit op eigen terrein te verwerken. Hiervoor kunt u voorschriften opnemen in het omgevingsplan, voor de gehele gemeente of een bepaald gebied. Op zandgronden is infiltratie vaak mogelijk en op slecht doorlatende gronden kan een gemeente tijdelijke opvang van regenwater verplichten om piekafvoeren te dempen.

Grondwater
Om vochtschade in huis te voorkomen, moet de eigenaar ervoor zorgen dat zijn gebouw aan de boven-, zij- én onderkant waterdicht is. Het eigendomsrecht en de bouwregelgeving vormen hiervoor de juridische basis.

Bij klachten over grondwater kan het gaan om te veel of juist te weinig grondwater. De gemeente maakt een analyse van oorzaken, gevolgen en mogelijke maatregelen. Wanneer een collectieve aanpak door de gemeente effectiever en goedkoper is, komt de gemeente in actie om grondwaterschade te voorkomen. Een gemeente bepaalt de maatregelen zo veel mogelijk in samenspraak met alle betrokken partijen: bewoners, bedrijven en waterschap. De gemeente neemt maatregelen voor afvoer van overtollig grondwater in de openbare ruimte. Dit kan de gemeente bekostigen uit de riool- en waterzorgheffing. Dit geldt ook voor gemeenten die drainage of een zogenaamd drainage-infiltratie-transport riool aanleggen om de grondwaterstand vergaand te reguleren.

Sommige gemeenten stimuleren eigenaren om de problemen op eigen terrein aan te pakken door hen hulp, advies of een goedkope lening aan te bieden. Voor afstemming van de aanpak hebben verschillende gemeenten en organisaties zich verenigd in het Platform Slappe Bodem. KCAF (Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek) biedt inhoudelijke informatie.

Stichting Rioned
Galvanistraat 1, 6716 AE Ede
T 0318 631 111
E info@rioned.org
www.riool.net