Gezonde mensen en gezond water
De riolering zorgt ervoor dat we niet in contact komen met de ziekteverwekkers in ons afvalwater. Hierdoor leeft de mens gemiddeld veel langer dan vroeger.
Volksgezondheid
Door afvoer en zuivering van ons afvalwater is de enorme sterfte aan infectieziektes al jaren verleden tijd. Om dat zo te houden is verstandig waterbeheer nodig en moeten bewoners de risico’s kennen om hun gedrag daarop aan te kunnen passen. Volksgezondheid is het belangrijkste doel van de riolering. Voor de bescherming van onze gezondheid moeten we contact met afvalwater voorkomen. 99,9% van het vuile water in Nederland wordt gezuiverd: 99,5% van alle gebouwen heeft een rioolaansluiting die aangesloten is op een rioolwaterzuivering en 0,4% heeft een individuele zuivering.
Oppervlaktewater in de bebouwde omgeving, zoals vijvers, sloten en grachten, wordt steeds meer gewaardeerd en gebruikt. U vertrouwt erop dat het water in de stad geen risico vormt voor de volksgezondheid. Dat is meestal terecht. Toch zijn er situaties waarbij contact met water tot gezondheidsproblemen kan leiden, bijvoorbeeld wanneer er vuilwater op straat komt te staan of als er vuilwater in het oppervlaktewater terecht komt.
Afvalwater op straat
Het rioolstelsel is niet ontworpen om altijd al het water bij hevige regen meteen te verwerken. Meestal is er bij water op straat alleen sprake van regenwater dat de riolering nog niet in kan. Soms stroomt er tijdens een hoosbui echter ook vuilwater uit de rioolputten de straat op. Op zich is dat geen probleem, tenzij mensen het contact met dit water opzoeken door erdoor te lopen, te fietsen of erin te spelen. Mensen die na extreme regen door aanraken, inslikken of inademen in contact komen met water op straat hebben kans op milde gezondheidsklachten, zoals diarree, overgeven, keelpijn of huidklachten. Zonder maatregelen neemt door klimaatverandering de kans op vuilwater op straat toe.
Afvalwater in oppervlaktewater
Riooloverstorten zijn de nooduitlaten van de riolering. Ze horen bij de gemengde riolen, waar vuil- en regenwater in één buis samenkomen. Bij hevige regen lozen gemengde riolen via deze uitlaten het teveel aan water in vijvers, sloten en grachten. Dit komt maar een paar keer per jaar voor, maar door klimaatverandering gebeurt dit wel vaker. De overstorten zijn onmisbaar om ons tegen redelijke kosten te beschermen tegen schade door overvloedig regenwater. Om de invloed op de waterkwaliteit te beperken, hebben gemeenten in de loop van de jaren overstorten weggehaald of voorzien van grote bakken waarin vuil bezinkt. Om geschikt te zijn voor het opvangen van overstortwater moet het ontvangende oppervlaktewater voldoende groot zijn, doorstroming hebben en geen functies hebben die niet samengaan met een overstort. Zo is zwemmen bij een overstort ongewenst.
Ook foute aansluitingen in gescheiden systemen zorgen voor vuilwater in het oppervlaktewater. De meeste systemen hebben één of enkele procenten foutaansluitingen. Opsporen en oplossen kan, maar is arbeidsintensief.
Op verschillende locaties kunnen mensen dus ziek worden van contact met het water, zeker na een hevige regenbui. Het is beter om niet het water in te gaan, behalve in de daarvoor aangewezen zwemwateren. De praktijk is vaak anders, zeker in de zomer.
Nieuwe stoffen (medicijnresten)
Veel mensen denken dat medicijnresten in oppervlaktewater het gevolg zijn van het wegspoelen van ongebruikte medicijnen. Dit is echter maar een beperkte factor, want er blijft maar een klein deel over en de meeste medicijngebruikers leveren die medicijnen weer in bij de apotheek of bij het klein chemische afval. Medicijnen verlaten na gebruik het lichaam en komen via de wc, de riolering en de rioolwaterzuivering in het oppervlaktewater terecht. Het verminderen van de ecologische impact van medicijnresten in oppervlaktewater vraagt dus om zorgvuldige dosering van geneesmiddelen, milieubewuste keuzes (paracetamol is bijvoorbeeld veel minder schadelijk dan ibuprofen), aanpassing van de geneesmiddelen zelf of inzet van aanvullende rioolwaterzuivering.
Daarnaast worden rond de honderdduizend niet-natuurlijke stoffen op industriële schaal toegepast, waarvan sommige zeer risicovol zijn (denk bijvoorbeeld aan PFAS). Deze stoffen moeten niet in het afvalwater terechtkomen, want ze zijn ook heel lastig te zuiveren. Dat vraagt om een zorgvuldige vergunningverlening met handhaving en toezicht. Bij lozingen op de riolering ligt de verantwoordelijkheid bij gemeenten en de uitvoering bij de omgevingsdiensten. In de praktijk hebben zij hiervoor beperkte kennis en capaciteit. De gemeente kan zowel dit belang benadrukken als middelen uit rioolheffing beschikbaar stellen om te komen tot een betere beheersing van lozingen op de riolering.
De rol van de raad
De gemeenteraad stelt de kaders vast en bepaalt daarmee hoe vaak en hoe lang mensen nog blootgesteld worden aan afvalwater, bijvoorbeeld vanwege calamiteiten, water op straat of in oppervlaktewater. De gemeenteraad stelt vast welke functies voor het oppervlaktewater in uw gemeente wenselijk zijn.
Stel uzelf de vraag:
Welke ambitie heeft mijn gemeente voor het beschermen van de kwaliteit van oppervlaktewater?
Hoe gaat mijn gemeente om met mensen die zwemmen buiten de aangewezen zwemwateren?
Stichting Rioned
Galvanistraat 1, 6716 AE Ede
T 0318 631 111
E info@rioned.org
www.riool.net
Cookieverklaring