Doordacht beleid
Na invoering van de Omgevingswet regelt de gemeente het stedelijk waterbeheer in de omgevingsvisie, het Water- en rioleringsprogramma en het omgevingsplan. Goede instrumenten die vragen om een doordachte invulling.
De instrumenten: omgevingsvisie, het Water- en rioleringsprogramma en het omgevingsplan
De omgevingsvisie bepaalt het integrale ruimtelijke beleidskader. De relevante aspecten voor water zijn de taakverdeling tussen burger en gemeente en de gekozen ambities bij het verminderen van wateroverlast, droogte- en hittestress.
In het Water- en rioleringsprogramma (of een overkoepelend programma samen met andere vakgebieden) maakt u tactische keuzes voor de invulling van de gemeentelijke zorgplichten voor vuilwater, hemelwater en grondwater. Het is vergelijkbaar met het oude GRP en beschrijft welke middelen de voorkeur hebben om de ambities uit de omgevingsvisie te halen. Het programma beschrijft ook welke middelen daarvoor op de korte en lange termijn nodig zijn, in euro’s en in mensen.
In het omgevingsplan staan de regels waaraan bewoners, eigenaren en bedrijven zich moeten houden. Bijvoorbeeld een verplichting tot het scheiden van waterstromen of het maken van een regenwaterberging op het particuliere terrein.
Samenhang in organisatie en geld
Riolering, groen en wegen vormen in het stedelijk waterbeheer een samenhangend geheel. Onder de weg is ruimte voor de buizen, het riool houdt de weg droog en de weg en het groen kunnen de rioolbuizen ontlasten. Maatregelen aan wegen, groen en riolen moeten organisatorisch en financieel goed op elkaar worden afgestemd in het omgevingsprogramma. Dat geldt natuurlijk ook voor de maatregelen die nodig zijn voor de energietransitie. Het gelijktijdig uitvoeren zorgt voor meer kwaliteit, minder overlast én minder kosten.
Kijk vooruit
Het is inmiddels wel duidelijk: de vele ontwikkelingen in de openbare ruimte vragen om een integrale aanpak en uitvoering. Dat vraagt om een langetermijnvisie op de inrichting van het stedelijk water en de voorzieningen die daarbij horen. Helaas blijft dat in de praktijk vaak achterwege, omdat de professionals hun handen al vol hebben aan alle dagelijkse prioriteiten. Met alle op basis van de energietransitie verwachte ingrepen in de openbare ruimte gaat dat steeds meer knellen.
Water in ruimtelijke plannen
Goede ruimtelijke eisen en bouwregels in het omgevingsplan voorkomen onnodige kosten en problemen, zoals waterschade, verstopping en lastig beheerbare situaties. Bij nieuwbouw en renovatie worden gebouwen en de infrastructuur immers voor lange tijd aangelegd. Voor een goede invulling van de drie zorgplichten voor vuilwater, regenwater en grondwater kan de gemeente eisen opnemen in het omgevingsplan.
Nieuwbouw: regenwater apart
Bij nieuwbouw houdt men regenwater en vuilwater tegenwoordig apart. Het regenwater gaat dan in een aparte buis, of het wordt boven de grond afgevoerd. Het regenwater stroomt dan bijvoorbeeld door gootjes langs de weg naar een verlaagd grasveld waar het in de bodem kan zakken (infiltreren). De redenen hiervoor zijn:
- Relatief schoon regenwater wordt niet met vuilwater vermengd. Dit vermindert de hoeveelheid te zuiveren water aanzienlijk
- Hevige buien kunnen zo goed worden verwerkt (bij een juiste dimensionering)
- Planten en bomen krijgen meer water.
- De rioolwaterzuivering zuivert geconcentreerd vuilwater goedkoper dan met regenwater verdund vuilwater.
Lokale afweging: wanneer is afkoppelen zinvol?
In wijken waar regenwater en vuilwater van oudsher in dezelfde buis worden afgevoerd, hebben gemeenten later vaak alsnog de afvoer gescheiden. Het regenwater is daarmee ‘afgekoppeld’. Hierdoor komt er minder regenwater bij de zuivering en komt er minder vuilwater uit het riool via overstorten. Het scheiden van regen- en vuilwater door afkoppelen leidt echter niet altijd tot een betere kwaliteit van het oppervlaktewater. Dat komt doordat regenwater op straat vuil meeneemt, zoals honden- en vogelpoep en olie en slijtagedeeltjes van auto’s. Ook zijn er soms verkeerde aansluitingen, bijvoorbeeld een wasmachine die is aangesloten op het regenwaterriool in plaats van het vuilwaterriool. Afkoppelen in bestaande wijken is kostbaar (al snel € 5.000 per woning), wat een goede afweging van voor- en nadelen noodzakelijk maakt.
De rol van de raad
Het is belangrijk dat de raad een visie op prioriteiten heeft. En dat zij begrijpt dat de gekozen ambities bepalen hoeveel middelen nodig zijn. Een lagere riool- en waterzorgheffing kan, maar dat heeft wel gevolgen voor wat mogelijk is. En als u de keuzes vastlegt in de omgevingsvisie zorgt u dat u een integrale afweging maakt. De integraliteit staat onder druk als de omgevingsvisie onvoldoende duidelijk is en in de programma’s veel (niet afgestemd) beleid komt te staan.Stel uzelf de vraag:
Wat staat er over water in onze omgevingsvisie? Hoeveel geld heb ik in mijn gemeente voor afkoppelen over?
Stichting Rioned
Galvanistraat 1, 6716 AE Ede
T 0318 631 111
E info@rioned.org
www.riool.net
Cookieverklaring